Nadat de Commissieprijs voor aardappelen vanaf februari 2001 niet meer genoteerd werd door het federale ministerie ten gevolge van de regionalisering van het departement landbouw, heeft Belgapom het initiatief genomen om vanaf het seizoen 2001-2002 een eigen Belgapomnotering te publiceren.
Nadat de Commissieprijs voor aardappelen vanaf februari 2001 niet meer genoteerd werd door het federale ministerie ten gevolge van de regionalisering van het departement landbouw, heeft Belgapom het initiatief genomen om vanaf het seizoen 2001-2002 een eigen Belgapomnotering te publiceren.
Tien bedrijven, waarvan vijf actief in de aardappelhandel en vijf in de aardappelverwerkende industrie, geven wekelijks de prijs door die zij hebben betaald voor aardappelen. De meest voorkomende prijs wordt vervolgens wekelijks op vrijdagochtend als de Belgapom-prijs genoteerd. De Belgapom-notering is dus de meest voorkomende prijs op de fysieke markt voor aardappelen bestemd voor diepvriesfriet.
Deze Belgapomnotering wordt meegenomen in de korf van Europese noteringen, waaruit de cash settlement- prijs van de termijnmarkt in Frankfurt (Eurex) wordt berekend.
Vanaf 2011 wordt elke vrijdagmorgen een Belgapomnotering bepaald met volgende definitie:
"De Belgapomprijs is de meest gehanteerde prijs waargenomen op de vorige werkdag voor variëteit X voor verwerking tot diepgevroren aardappelproducten, veldgewas 35 mm+, frietgeschikt, af producent, los op wagen, voor onmiddellijke levering/ophaling."
Tevens geeft de commissie een marktstemming weer gekozen uit volgende definities:
De prijsnotering wordt weergegeven in Euro, respectievelijk 6 % BTW inclusief en exclusief en dit per eenheid van 1.000 kg of 1 ton.
Sedert 3 september 2021 worden de volgende variëteiten op basis van dezelfde definitie wekelijks gepubliceerd in de Belgapomnotering : vroege aardappelen (indien van toepassing) en Fontane. Voor de variëteiten Bintje en Challenger wordt enkel een waarneming en een marktstemming meegenomen in de communicatie.
De commissie behoudt zich het recht voor in bijzondere omstandigheden geen Belgapomprijs te bepalen. De motivering van deze beslissing wordt door de commissie weergegeven.
De voorbije jaren heeft de Belgapomnotering zich zowel in binnen- als buitenland opgeworpen als een betrouwbare bron van marktinformatie, waardoor de sector beschikt over een databank die de Belgische fysieke aardappelmarkt weergeeft en die op elk moment kan geraadpleegd worden.
Het Belgische aardappelseizoen voor de teelt van consumptieaardappelen met als bestemming de frietindustrie is op te delen in twee delen :
Wat de beschikbare halfvroege en late frietrassen betreft, is Fontane met een 50% van het totale Belgische aardappelareaal de belangrijkste variëteit.
Telers, handelaars en verwerkers kunnen aardappelen zowel tijdens het vroege als het bewaarseizoen vermarkten via :
- volume- en teeltcontracten (waarbij een vast volume aardappelen met bepalingen m.b.t. variëteit, hoeveelheid, kwaliteit, moment van levering en prijs worden bepaald voor volumecontracten of de opbrengst van één of meerdere percelen aardappelen van een bepaalde variëteit op basis van een bepaalde teeltwijze worden verkocht worden aan een koper tegen een bepaalde prijs. In beide gevallen worden deze contracten gesloten voor de aanvang van het teeltseizoen),
- de vrije markt. Op deze vrije markt kunnen transacties gesloten worden binnen een seizoen met een onmiddellijke levering (binnen de 10 dagen) of met een latere levering (weken of maanden later). Deze transacties worden gesloten tijdens het seizoen als de opbrengsten en kwaliteit bekend zijn.
Een goed functionerende markt heeft nood aan de nodige transparantie, vandaar dat er in Europa diverse noteringen zijn die de meest recente ontwikkelingen op de vrije markt, met onmiddellijke levering, weergeven.
De wekelijkse Belgapomnotering is hier één van. Elke vrijdagochtend noteert Belgapom, op basis van de cijfers van handelaars en verwerkers die dagelijks partijen aardappelen kopen en verkopen, de meest gehanteerde prijs voor vroege aardappelen (indien van toepassing) en Fontane op de dag voor de notering. Deze notering bevat ook een aanvullende marktstemming en geeft op deze wijze koper en verkoper een instrument om de vrije aardappelmarkt voor deze variëteiten beter te interpreteren.
De facto zijn omzeggens alle telers, handelaars en verwerkers actief op de markt zowel via contracten als via de vrije markt.
Het aandeel van contractteelt is de voorbije jaren sterk toegenomen, immers operatoren in de ganse aardappelketen wensen een grotere zekerheid in te bouwen. De prijzen op de vrije markt – in tegenstelling tot deze voor de contracten – zijn sterk volatiel als gevolg factoren als areaal, weersomstandigheden die de groei en rooi beïnvloeden, maar ook de bewaring van de aardappelen bepalen. Vraag en aanbod bepalen daarbij de prijzen op de Belgische en Europese aardappelmarkt.
De volatilieit van de noteringen worden geïllustreerd win die meerjarengrafieken van de diverse noteringen.
Andere rassen zoals deze voor de versmarkt, chips- en snacksproductie en ook diepvriesproducten worden vaak vooral in contract geteeld en bewaard.
Om een correct beeld te hebben van de evolutie van de grondstofprijzen voor de Belgische aardappelverwerkende industrie is het belangrijk rekening te houden met beide componenten van de aardappelmarkt: contracten en vrije prijzen. De verhouding tussen beide factoren kan verschillen van bedrijf tot bedrijf.
Vandaar dat de wekelijkse Belgapom notering vanaf 2014 in zijn grafiek naast de evolutie van de wekelijkse notering voor vrije vroege aardappelen (juli en augustus) en aardappelen van de variëteit Fontane (september t.e.m. juni van het jaar erop) ook de grafiek van de gemiddelde maandelijkse contractprijzen van handel en verwerking wordt weergeven (indien beschikbaar).
Op deze wijze kan men een duidelijker inzicht krijgen van de factoren die de aardappelprijs voor de Belgische diepvriesfrietindustrie beïnvloeden.
